Að kenna öðrum um er auðveldara en að læra

Þegar eitthvað fer úrskeiðis – hvort sem það er harmleikur, pólitík eða einfaldur misskilningur – þá spyrjum við ekki fyrst: „Hvað getum við lært?“ heldur: „Hverjum getum við kennt um?“ 

Þægindin við einföldu söguna

Það er sálfræðilega þægilegra að trúa því að heiminum sé stjórnað af einhverju illu valdi en að horfast í augu við tilviljanir, mannleg mistök og óreiðu.

Þegar sökudólgurinn er fundinn verður sagan einföld: svart á móti hvítu, engin óvissa.

Þetta veitir falskt öryggi – en leysir ekkert. 

Erfitt að segja „ég gerði mistök“

Við eigum erfitt með að játa eigin mistök. Það krefst auðmýktar og styrks sem samfélagið okkar metur ekki alltaf. Það er einfaldara að varpa ábyrgðinni á aðra – kerfið, stjórnmálamenn eða náungann. En án þessarar einföldu viðurkenningar lærum við ekki og vöxum ekki ekki sem einstaklingar eða samfélag.

Samfélag sem byggir á ákærum

Á samfélagsmiðlum og í pólitíkinni hefur leitin að sökudólgnum orðið að okkar íþrótt. Flokkar og áhrifavaldar græða á því að mála andstæðinginn sem „allt sem okkar líkar ekki, er honum að kenna.“ Samræðan verður þar af leiðandi ekki lengur leit að lausnum heldur stöðugum réttarhöldum. Í slíku andrúmslofti minnkar traust, samkennd – og hæfileikinn til að fyrirgefa. 

Lausnin er einfaldari en við höldum

Við þurfum að rifja upp og æfa okkur í fáeinum, en mikilvægum hlutum:

• að segja „ég hafði rangt fyrir mér“ án þess að skammast okkar,
• að spyrja „hvernig leysum við þetta?“ frekar en „hverjum kenni ég um?“
• og síðast en ekki síst: að kunna að fyrirgefa – og biðjast fyrirgefningar. 

Að lokum...

Það er þægilegt að finna sökudólg. En það er hvorki skynsamlegt né uppbyggilegt.

Samfélag sem vill standa upprétt og sterkt þarf minna af ásökunum – og meira af ábyrgð, fyrirgefningu og lausnum.

Annars festumst við öll í eilífu sakamáli – í stað þess að lifa í samfélagi.