Hamas, þögnin og pólitísk meðvirkni heimsins

Þeir sem þekktu Hamas best, þögðu – þar til nú.

Í júlí 2025 undirrituðu Sádi-Arabía, Egyptaland og Katar sameiginlega yfirlýsingu á vettvangi Sameinuðu þjóðanna. Þar krefjast þeir þess að Hamas leggi niður vopn og afhendi stjórn Gasa. Þetta er í fyrsta sinn sem þessi lönd sem áður studdu eða umbáru Hamas, lýsa sig opinberlega andvíg vopnuðum yfirráðum samtakanna.

Yfirlýsingin er tímamót, en hún kemur seint. Af hverju ekki fyrr? Af hverju ekki strax eftir fjöldamorðin 7. október 2023?

Leiðtogar í Riyadh, Doha og Kaíró hafa árum saman vitað hvað Hamas stendur fyrir:

• Öfgakennd trúarstefna sprottin úr Múslímska bræðralaginu og samhliða tengslum við Íran.
• Ofbeldi gegn andófsröddum, pyntingar og alræðisvald án lýðræðis.
• Hryðjuverk gegn Ísrael þar sem almenningur í Gasa er gerður að mannlegum skildi í stríðsáróðri.

Þeir vissu þetta. En þegar Hamas framdi skipulögð fjöldamorð, nauðganir og barnsrán, þá þögðu þeir. Engin skilyrðislaus fordæming. Engin krafa um afvopnun. Þeir völdu þögnina, og með því tóku þeir afstöðu.

Þögnin var ekki hlutleysi, hún var meðvirkni.

Tvöfalt siðferði og pólitískt skjól

Á meðan samfélagsmiðlar fylltust af mótmælum gegn Ísrael, forðuðust leiðtogar arabaríkja og margir á Vesturlöndum að nefna Hamas. Þögnin varð skjól. Þeir sem vildu sýna stuðning við fólkið á Gasa þorðu ekki að hafna Hamas og með því varð Hamas að pólitískum verndardýrlingi í skjóli þeirra sem segjast vilja frið.

Í stað þess að tala skýrt um glæpi Hamas, var mantra alþjóðasamfélagsins þessi:
„Við fordæmum árásir Ísraels.“
En ekki fyrr en nú, nær tveimur árum síðar, heyrist í fyrsta sinn opinber krafa frá arabískum leiðtogum um að Hamas víki og afhendi gíslana.

Þetta var þekkt mynstur:
Ísrael var fordæmt samstundis, Hamas fær friðhelgi. Fordæming á Ísrael var sjálfvirk; afstaða gegn Hamas var tafin, þögguð eða sniðgengin. Þeir sem þekkja málin vita að þessi þögn gaf Hamas skjól, skjól sem tafði lausnir og hélt glæpamönnum við völd.

Þeir vissu – en þögðu

Á meðan hélt Hamas áfram:

• Að gera skóla og sjúkrahús að herstöðvum og skotpöllum, til að örva gagnárásir.
• Að skjóta sprengjum frá fjölbýlishúsum, til að auka mannfall og áróður.
• Að hindra hjálparflutninga og kúga almenning með ótta, ritskoðun og félagslegri kúgun.

Allt þetta vissi arabíski heimurinn og Vesturlönd líka. En samt var þagað. Ekki aðeins af ótta við eigin götupólitík, heldur vegna hagsmuna. Þeir studdu Hamas með fjármunum, fjölmiðlaskjóli og með því að afsaka eða dreifa ábyrgðinni, í stað þess að segja hlutina eins og þeir eru. Í skjóli þessarar þagnar gat Hamas fórnað sínu eigin fólki fyrir áróður, peninga og völd.

Hamas hélt völdum vegna þeirrar þagnar.

Þeir sem þegja um Hamas geta ekki talað um frið

Það verður aldrei hægt að byggja sjálfstætt og réttlátt Palestínuríki á rústum kúgunar, hryðjuverka og valdníðslu.

Friður krefst ábyrgðar. Friður krefst siðferðis.

Að segja sannleikann um Hamas er ekki að taka afstöðu með Ísrael, heldur að taka afstöðu með heiðarleika, ábyrgð og mannréttindum Palestínumanna sjálfra.