Fordómar eða viðbrögð við ábyrgðarleysi?

Það hefur vakið athygli að dómsmálaráðherra Íslands lýsir nú áhyggjum af því að svokallaðir „hægri-öfgahópar“ séu farnir að spretta upp hér á landi. Hún segir fordóma hafa aukist í íslensku samfélagi, en þegar hún er spurð hvað valdi þessari þróun, kemur ekkert svar. Aðeins þögn, klisjur og ásakanir.

En spurningin liggur í loftinu:

Af hverju er þetta að gerast?

Hvers vegna finnst sumum Íslendingum að þeir séu ekki lengur öruggir? Hvers vegna er traust til stjórnvalda í innflytjendamálum farið?

Það eru margir sem hafa sagt þetta, aftur og aftur. En það sem skortir er ekki rödd fólksins, heldur vilji valdhafa og fjölmiðla til að hlusta, viðurkenna og bregðast við.

• Innflytjendamál hafa verið rekin af vanhæfni, kerfisbundnum seinagangi og síendurteknum undantekningum.
• Fjöldi einstaklinga kemur hingað án þess að eiga raunverulegan rétt á hæli, margir hafa þegar sótt um hæli í öruggum löndum á leið sinni til Íslands.
• Samfélagið hefur orðið fyrir menningarlegum árekstrum sem stjórnvöld neita að viðurkenna: ítrekuð brot, kynbundið og líkamlegt ofbeldi, aukin spennuupplifun og öryggisleysi í ákveðnum hverfum.
• Íslendingar sjá að það ríkir óstöðugleiki og skortur á stefnu og eftirliti í málaflokknum. Það þarf ekki prófessorstitil til að greina þá þróun, aðeins heiðarleika.

Það eru ekki „fordómar“ að benda á þetta. Þetta er viðbragð við ábyrgðarleysi.

Það á ekki að þurfa að vera „hægri öfgamaður“ til að segja: „Við viljum öryggi, lög og reglur sem gilda fyrir alla.“

Þegar stjórnvöld og fjölmiðlar stimpla slíkar áhyggjur sem „andúð“, loka þau á umræðu og ýta fólki út í vantraust og aðgerðir utan hins opinbera ramma. Þá spretta upp hópar sem ætla að „vernda samfélagið“, ekki endilega vegna þess að þeir vilji það, heldur vegna þess að þeir upplifa að ríkið hafi yfirgefið þá skyldu.

Þegar dómsmálaráðherra segir:

• „Það er hlutverk lögreglu að tryggja öryggi almennings. Aðrir eigi ekki að taka sér pláss í þeim efnum.“

Þá má spyrja:

• En ef fólk upplifir að lögreglan sé vannmönnuð, að landamæraeftirlit virki ekki, og að ríkið bregðist skyldum sínum, hvað þá?

Eru þetta ekki nákvæmlega þær aðstæður sem (öfga)hópar spretta út frá?

Staðan er þessi:

• Þegar samfélag upplifir að það megi ekki tjá raunverulegar áhyggjur án þess að vera kallaður rasisti, öfgamaður eða öryggisógn, þá verður pólitísk umræða eitruð. Hún færir sig frá Alþingi og fjölmiðlum yfir á jaðarhópa.

Við þurfum ekki fleiri slagorð, heldur ábyrgð!

Við þurfum ekki fleiri ásakanir um fordóma, heldur hreinskilna umræðu um það sem virkar og það sem virkar ekki.

Því ef við höldum áfram að bæla niður réttmæta gagnrýni með innantómum frösum, þá fáum við ekki minna af öfgum. Við fáum meira.

Áhyggjuefni að öfgahópar birtist hérlendis