Öfund sem þjóðaríþrótt

Það er vinsælt þessa dagana að skamma kapítalisma. Hann er sagður rót alls ills, misréttis, græðgi, ójafnaðar. En mér sýnist stundum að umræðan snúist ekki um kapítalisma í sjálfu sér heldur eitthvað miklu dýpra og persónulegra: öfund.

Við virðum ekki lengur þann sem nær árangri. Við öfundum hann. Við drögum hann niður í stað þess að læra af honum. Það er eins og það hafi orðið þjóðaríþrótt að tortryggja velgengni. Sá sem gengur vel hlýtur að hafa svikið einhvern, platað einhvern, verið „gráðug/ur“.

Í stað þess að segja: „Vel gert. Hvernig gerðirðu þetta? Hvað get ég lært af þér?“ segjum við: „Viðkomandi á ekki skilið meira en ég.“

Ég man þegar það þótti dyggð að gleðjast með öðrum. Þegar það var hvati til eigin umbóta að sjá einhvern ná árangri. Nú virðist algengara að fólk leiti sér afsökunar fyrir eigin aðgerðaleysi með því að rakka niður þá sem standa sig.

Auðvitað á að gagnrýna spillingu og svindl. En við erum farin að setja alla í sama hóp. Við höfum búið til menningu þar sem það er synd að skara fram úr. Þar sem metnaður er talinn ósiðlegur. Þar sem það að leggja meira á sig er ástæða fyrir háði og hatri.

Öfund er ekki gagnrýni á kapítalisma. Hún er eitur innan hans. Hún drepur metnað og ábyrgð. Hún hvetur ekki til umbóta heldur stöðnunar. Hún segir: „Ef ég get það ekki, á enginn að geta það.“

Í kjarna sínum þá gleðst Kapítalismi með öðrum, sem vill læra, sem hvetur til nýsköpunar og vinnu. Þar sem við spyrjum: „Hvernig get ég sjálf/ur bætt mig?“ í stað þess að spyrja: „Hvernig get ég dregið viðkomandi niður?“

Við stöndum frammi fyrir spurningu: Viljum við samfélag sem lyftir fólki upp eða samfélag sem rífur allt niður í sama skurð?

Ég held að við þurfum að endurvekja eina einfalda en sterka reglu sem hefur meira gildi en margir átta sig á:

Að elska náungann eins og sjálfan sig.

Það þýðir ekki bara að sýna góðvild við þá sem eiga minna – heldur líka að gleðjast með þeim sem gengur vel. Læra af þeim. Leyfa þeim að sýna okkur hvað er mögulegt.

Kannski byrjar allt á okkur sjálfum. Að hætta að afsaka eigin aðgerðaleysi með hatri á þeim sem hafa lagt hart að sér. Að spyrja: Hvernig get ég sjálf/ur bætt mig?

Getur verið að fólk finni beiskju eða öfund gagnvart einhverjum bara af því að viðkomandi á meiri pening og hefur náð meiri árangri? 

Þetta er banani – því Hamas segir það

Um lygavélina sem kallar sig „heilbrigðisyfirvöld“ á Gaza

Þegar þú horfir á gult epli, þá veistu að það er epli. En hvað ef „heilbrigðisyfirvöld“ segja þér að það sé banani? Og allir fjölmiðlar, stjórnmálamenn og hjálparsamtök endurtaka það – aftur og aftur – þar til þú ert farinn að efast um eigin dómgreind?

Þetta er ekki spaug. Þetta er aðferð. Þetta er nútímaáróður. (sjá mynd hér)

Hvað er „Gaza Health Ministry“?

Margir telja að þetta sé óháð opinber stofnun, eins og heilbrigðisráðuneyti í lýðræðisríki.
En í raun er Gaza Health Ministry áróðursapparat Hamas, stjórnað af íslömskum öfgasamtökum sem hafa ekki haldið frjálsar kosningar í 18 ár, en þykjast samt tala fyrir hönd almennra borgara.

Þegar þessi „heilbrigðisyfirvöld“ gefa út tölur um mannfall eða saka Ísrael um stríðsglæpi, þá eru þær túlkaðar sem staðreyndir, ekki sem yfirlýsingar stríðsaðila.
Engin gagnrýni. Engin staðfesting. Engin aðgreining milli vígamanna og óbreyttra borgara.

Nafnið gefur lyginni trúverðugleika

„Heilbrigðisráðuneyti“ hljómar eins og hlutlaus, traust ríkisstofnun, en í raun er Gaza Health Ministry áróðursdeild Hamas, stjórnað af vopnuðum öfgasamtökum með pólitískan hag af því að blása upp mannfall og saka Ísrael um fjöldamorð.

Þetta er eins og að taka fréttatilkynningar frá ISIS og birta þær óritskoðaðar á forsíðu New York Times, og kalla það „staðfestar upplýsingar“.

Ef Hamas segir „banani“, þá segir Guardian „banani“. Þá segir RÚV „banani“.
Og ef þú efast, ef þú spyrð, ef þú vilt staðfestingu – þá færðu stimpil:
Þú ert fasisti. Þú styður morð á börnum. Þú styður þjóðarmorð.

Af hverju spyr enginn?

Af hverju eru allar tölur, öll myndbönd og allar frásagnir, einhliða, óstaðfestar og frá stríðandi aðila – samt teknar sem óumdeild sannindi?

Af hverju fá hryðjuverkasamtök með pólitískan áróður óhindraðan aðgang að alþjóðlegu fréttakerfi, meðan lýðræðisríki er stöðugt dregið í efa?

Af hverju birta vestrænir fjölmiðlar óstaðfestar tölur frá Gaza Health Ministry, án nokkurrar gagnrýnnar greiningar, án aðgreiningar á bardagamönnum og óbreyttum borgurum? 

Af hverju fá mannréttindasamtök ekki aðgang að gögnum eða líkum í Gaza, en trúa samt skýrslunum eins og þær séu úr óháðum dómstól?

Og af hverju er það kallað „mannúð“ að trúa Hamas –
en „hatur“, „fasismi“ eða „stuðningur við þjóðarmorð“ að spyrja spurninga?

Að lokum: Þetta er epli

Við skulum vera heiðarleg: Saklaus börn deyja í stríði. Það er hörmulegt. En samúð má aldrei verða afsökun fyrir að gleypa áróður.
Að spyrja spurninga er ekki ómannúð – það er siðferðileg skylda.

• Hamas segir að þetta sé banani.
• Fjölmiðlarnir endurtaka það.
• Stofnanir samþykkja það.
• Þú átt að kyngja því, án þess að spyrja.

En við vitum betur.

Þetta er epli.

Hættum að biðjast afsökunar fyrir að verja okkar siðmenningu

Af hverju er fólk sem vill sprengja samfélagið í loft upp, rífa niður það sem heldur því saman, hæða hefðir og útrýma sameiginlegum gildum aldrei kallað öfgafólk?

Af hverju fá þeir sem segja einfaldlega: „Stoppið – ekki eyðileggja það sem heldur þessu uppi“ stimpilinn „öfgasinnaðir“?

Það er öfgafullt að vilja brjóta allt niður

Það er öfgaafstaða að halda því fram að allt sem kom á undan sé spillt og þurfi að afnema.
Það er öfgafullt trúarkerfi í nýjum búningi að krefjast þess að siðir, hefðir og gildi séu brotin niður og enduruppfundin eftir smekk þröngs hóps siðapostula.

Þeir kalla sig „frjálslynda“ eða „framfarasinna“. En hvað er frjálslynt við að þagga niður andmæli? Hvað er hófsamt við að stimpla alla sem vilja halda í rótgróin gildi sem „fordómafulla“ eða „hættulega“?

Að rífa niður er auðvelt – en ekki dyggð

• Það krefst engrar ábyrgðar að eyðileggja. Engrar visku. Engrar áætlunar.
• Það er auðvelt að sprengja samfélagslegar stoðir í loft upp og hrósa sér svo fyrir eigin „hreina samvisku“ meðan aðrir þurfa að byggja upp úr rústunum.

Þeir eru ekki hlutlausir umbótasinnar – heldur kerfisbundnir eyðileggingarmenn

• Þeir krefjast „afbyggingar“ fjölskyldna, siðferðisviðmiða, þjóðarramma og kynhlutverka og kalla það frelsi. 
• En í raun er það markviss eyðilegging.

Þeir slá sér á brjóst sem „góðir“ – blekking sem allt of margir trúa.

Öfgamerkingin er vopn – ekki lýsing

• Af hverju eru þeir sem standa vörð um hefðir kallaðir öfgamenn?

Það er ekki rökrétt. Það er pólitískt vopn.
Stimplun til að útiloka skoðanir úr umræðunni. Til að gera andmæli „ólögleg“ í samfélaginu.

Verum skýr:

• Það er öfgafullt að neita því að karlar og konur séu ólík.
• Það er öfgafullt að brjóta niður landamæri og úthúða öllum sem mótmæla sem „rasistum“.
• Það er öfgafullt að kenna börnum að hata eigið samfélag vegna fortíðarinnar.
• Það er öfgafullt að afnema sameiginleg gildi og kalla þau kúgun.
• Það er öfgafullt að vilja rífa upp á nokkrum árum menningu sem varð til á öldum samtals og lærdóms

Sannleikurinn sem þeir vilja þagga niður

• Það er ekki öfgafullt að vilja verja það sem virkar.
• Það er ekki öfgafullt að meta það sem hélt fjölskyldum saman og löndum friðsömum.
• Það er ekki öfgafullt að spyrja gagnrýninna spurninga þegar einhver krefst byltingar.

Reyndar er það skylda.

Niðurstaða
Þeir sem vilja sprengja kerfið eru ekki hófsamir. Ekki frelsarar. Ekki siðferðilegir leiðtogar.

• Þeir eru öfgamenn – í orðsins fyllstu merkingu.

Og kannski er kominn tími til að við hættum að biðjast afsökunar á því að segja það upphátt.

"Við erum hér til að taka yfir" – Og þá trúi ég þér

Ég sá þetta myndband. Og þetta er ekki það fyrsta.
Ég hef séð fleiri slík, þar sem sambærileg yfirlýsing er gefin.
Í þessu stendur maður í miðri götu, með hljóðnema í andlitinu og segir hátt og skýrt:

"We are here to take over."
– Shakeel Afsar, frambjóðandi í breskum þingkosningum, stofnandi „Islamic Independent Candidates Alliance“.
(Myndband: 2024, Birmingham)

Það sem áður var kallað "samsæriskenning" er nú sagt beint út. Ekki af einhverjum jaðarpredikara. Heldur manni sem bauð sig fram til þings.
Hann komst ekki inn, en hann fékk hljómgrunn. Framboð hans fékk umtalsverða athygli í fjölmiðlum, bæði vegna umdeildra yfirlýsinga og stefnu sem margir upplifðu sem ögrandi. Sumir lýstu yfir áhyggjum af orðræðu hans, en aðrir lýstu yfir stuðningi, sérstaklega innan ákveðinna trúar- og samfélagshópa. Þögn stjórnmálamanna um yfirlýsinguna vakti enn meiri spurningar: Af hverju má ekki ræða þetta opinberlega?
Ekki í reiði. Heldur með sjálfsöryggi. Eins og þetta sé sjálfsagt.

Þetta er ekki einstakt tilvik

Ef þetta væri einangrað dæmi, þá væri hægt að skella þessu á vitleysing.
En það væri sjálfsblekking. Þetta er hluti af mynstri sem hefur endurtekið sig um alla Evrópu síðasta áratuginn.
Og þeir segja það aftur og aftur, núna á opnum vettvangi, án þess að nokkur leiðtogi þori að mótmæla:

"We will conquer Europe not with swords, but with birth rate."
– Úr prédikun imams í Al-Aqsa moskunni, birt af MEMRI 2015 (heimild).

"Sweden belongs to Muslims - its only a matter of time."

– Orð frá Imam Basem Mahmoud í Malmö, skráð í frétt frá The European Conservative árið 2023. Þar segir hann meðal annars: „Svíþjóð er okkar, hvort sem [Svía] líkar það eða ekki. Eftir tíu til fimmtán ár verður hún okkar.“

Þetta kom fram í hatursfullri ræðu þar sem hann sakaði sænsk stjórnvöld um að ræna börnum múslima, lýsti yfir fyrirlitningu á sænskum stofnunum og kallaði skólakerfið „skömmina í sænsku samfélagi“. (Heimild – The European Conservative)

"Molenbeek is a no-go zone run by Sharia law."

– Umfjöllun um Molenbeek, hverfi í Brussel sem hefur lengi verið tengt við róttækar íslamskar hreyfingar, má finna í ítarlegri grein hjá ABC News. Þar segir frá samfélagslegri spennu, tengslum við hryðjuverk og ásökunum um að svæðið fylgi eigin reglum og hafni vestrænum gildum. (Heimild – ABC News)

Ertu enn að efast?

Þeir segja það. Þeir meina það. Og þeir vinna að því – markvisst.
Ekki með sprengjum eða vopnum, heldur með lýðfræðilegum yfirtökum, menningarlegri niðurrifsstefnu og hugmyndafræðilegri útþenslu sem nýtir veikleika vestræns sjálfstrausts. Þetta er ekki árás í hefðbundnum skilningi, heldur innri uppbygging nýrrar valdapíramída, studd af trúarlegri samstöðu sem hafnar samruna við heimafólk.

Samt er okkur sagt að það sé hatursfullt að nefna þetta.
Að benda á staðreyndir sé ómannúðlegt.
Að spyrja sé hættulegt.
Við eigum að þegja, jafnvel þegar allt bendir til þess að spurningarnar séu réttmætar og brýnar.

En ég spyr

Ef maður sem býður sig fram til þings, með stuðning úr samfélagshópum og pólitískum baklandi, stendur á götu í Bretlandi og segir að hann sé hér til að taka yfir, og við eigum ekki að bregðast við – hver bregst þá við þegar tekið hefur verið yfir?

Þetta snýst ekki um hatur. Þetta snýst um vernd.
Og þetta snýst ekki um einhvern óljósan ótta eða ímyndaða öfgamenn, heldur menn sem stíga fram fyrir opnum tjöldum og segja hvað þeir ætla sér.
Þetta er ekki bara einhver maður. Þetta er fulltrúi hreyfingar.
Þetta snýst ekki um að útiloka, heldur að skilgreina:
Fyrir hverja á Evrópa að vera?
Hver ræður framtíð álfunnar – og af hverju er bannað að spyrja?

Niðurstaða

Ég trúi þeim.
Ekki fjölmiðlunum sem þegja.
Ekki stjórnmálafólkinu sem afsakar.
Ekki akademíunni sem snýr öllu upp í "fordóma".

Ég trúi þeim sem segja það beint:

"We are here to take over."

Ef þú trúir þeim ekki – hlustaðu þá betur.

Náttúruvernd eða valdbeiting?

Við fáum í fréttum:

"Við höfum aðeins 5 til 10 ár." "Ef við gerum ekkert núna, þá verður jörðin óbyggileg." "Þetta er stærsta ógn sem mannkynið hefur staðið frammi fyrir."

Við höfum heyrt þetta áður. Og aftur. Og aftur.

Í meira en 60 ár hefur verið lýst yfir heimsendum af ýmsum toga, loftslagsbreytingum, mengun, hækkun sjávarmáls, skógareyðingu, offjölgun mannkyns, súru regni og götum á ósonlaginu, alltaf með sama mynstri: "innan fimm til tíu ára". Og alltaf með sömu lausninni: tafarlausar aðgerðir, skattahækkanir, frelsisskerðing og aukin miðstýring.

En eitt er merkilegt: Aldrei gengur þetta eftir.

Náttúuruvá sem stjórntæki

Síðustu áratugir sýna mynstur: (vandamál) eru mögnuð upp og notuð til að réttlæta vaxandi miðstýringu. Dæmin tala sínu máli:

Ísöldin kemur!

Á áttunda áratugnum birtu tímarit eins og Time og Newsweek forsíður með jöklum sem runnu yfir Manhattan. Loftslag var að kólna, og ný ísöld sögð yfirvofandi.

Tónninn var skýr: Við verðum að grípa inn í, takmarka iðnað, minnka orkunotkun, áður en allt frýs.

Og hvað gerðist svo? Engin ísöld skall á. Engar borgir fóru undir jökla. En almennir borgarar voru hræddir til hlýðni, fjölmiðlar mögnuðu hræðsluna og stjórnvöld nýttu tilefnið til að kynna nýjar aðgerðir. Hræðslan fjaraði út án þess að spáin rættist, og umræðan færðist hljóðlega yfir á næstu ógn.

Heimurinn fer undir vatn

Á tíunda áratugnum og upp úr aldamótum snérist spáin við: Nú var jörðin að hitna, jöklar að bráðna og stórborgir að hverfa í sjóinn.

Al Gore sagði árið 2006 að við hefðum tíu ár til að bjarga heiminum. Þeim tíu árum lauk 2016. Borgirnar standa enn.

Þrátt fyrir að spárnar rættust ekki, fengu þær sífellt meiri hljómgrunn í fjölmiðlum og stjórnkerfi. Myndir af flóðum, loftmyndir af ísjökum og dramatísk myndbönd voru endurtekin dag eftir dag. Skólar stóðu fyrir hræðsluáróðri fyrir nemendur, þar sem þau voru látin horfa á myndbönd af bráðnandi jöklum og drukknandi dýrum. Fréttastofur fluttu hverja hitabylgjuna sem „merki um endalokin“, oft með dramatískum myndskreytingum og vísindamönnum í beinni að tala um hættuna. Stjórnmálamenn notuðu tækifærið til að leggja fram ný lög, reglugerðir, skattkerfi og eftirlitsúrræði sem stýrðu daglegri hegðun fólks, allt í nafni plánetunnar.

Óttinn varð gagnlegur: hann samræmdi hugmyndir, þaggaði gagnrýni og ýtti undir samþykki. Hann gerði það sem rökræður áttu að gera: sannfæra fólk, en með tilfinningum í stað rökum.

Og hvað gerðist svo? Engin lönd eða borgir fóru undir vatn. Hræðslan fjaraði út án þess að spáin rættist. En myndirnar lifðu áfram, löggjöfin sat eftir, og fólk hafði lært lexíuna: ekki spyrja, bara hlýða. Mynstrið hélt áfram: ógn, viðbrögð, stjórn, og síðan þögn.

Súrt regn

Skógar áttu að hverfa, vötn að verða eitruð. Raunverulegur vandi, sem var leystur með tækni og staðbundnum aðgerðum. En áður en lausnin kom, var almenningur skelfdur með myndum af skógarbruna, brúnu regni og brennandi húsum. Fjölmiðlar endurtóku spár um hrun vistkerfa, stjórnvöld héldu blaðamannafundi og kröfðust skyndiaðgerða. Þó engin skattheimta eða eftirlitskerfi hafi verið sett á, var þetta mikilvægt próf í að virkja ótta sem stjórntæki, og æfing í samstillingu valds og miðla.

Og hvað gerðist svo? Loftið varð hreinna, regnið minna súrt, en á meðan á stóð voru borgarar skelfdir með dökkum fréttum, dramatískum myndum og endurteknum spám um vistkerfashrun. Þeir voru hvattir til að samþykkja neyðarástand, þó lausnin hafi síðar reynst einföld, tæknileg og staðbundin, framkvæmd af sérfræðingum. En óttinn hafði skilað sínu: almennir borgarar höfðu lært að hlýða og forðast spurningar. Æfingin í samstillingu valds og miðla hafði heppnast.

Ósonlagið

Gat í ósonlaginu olli áhyggjum, (réttilega). Alþjóðlegt samkomulag bannaði CFC-efni og ósonlagið er að jafna sig núna. En áður en lausnin kom, birtu fjölmiðlar myndir af eyðileggingu húðfrumna, húðkrabbameini á börnum og sólargeislum sem bræddu allt sem fyrir varð. Valdhafar lýstu yfir neyðarástandi og beittu dramatískri orðræðu um „vernd barna gegn ósýnilegum óvini.“ Engin skattlagning á almenning. Engar ferðatakmarkanir. En óttinn var virkjaður, og fólk hrætt aftur til hlýðni.

Og hvað gerðist svo? Vandinn minnkaði, en ekki án þess að almenningur hafi verið hræddur til hlýðni með dramatískum myndum, neyðarklippum og hrópandi fyrirsögnum. Þó lausnin hafi síðar verið tæknileg, þá hafði almenningur þegar gengist undir boðvald og viðbrögð sem áttu eftir að verða að vana. Þetta var enn eitt skrefið í að kenna fólki að samþykkja yfirvald í nafni velferðar, og próf fyrir samspil fjölmiðla, vísindaráðgjafa og stjórnvalda.

Árþúsundavandinn - árið 2000 er að ganga í garð

Tæknilegt vandamál var gert að heimsendi. Flugvélar áttu að hrapa, bankar að lokast. Fjölmiðlar sýndu sviðsmyndir af rafmagnslausum sjúkrahúsum og hrapandi flugvélum. Opinberir aðilar sendu frá sér viðvaranir og öryggisleiðbeiningar í massavís, og fólk var hvatt til að búa sig undir verstu mögulega atburðarás. Valdið talaði með einni röddu, og hræddi fólk til undirgefni. Að lokum gerðist ekkert. En þetta var enn einn nytsamlega æfingin í að kalla fram hlýðni og próf á hversu hratt hægt væri að virkja óttann til að samhæfa viðbrögð almennings.

Og hvað gerðist svo? Kerfin héldu áfram að virka, og þeir sem höfðu grætt á óttanum sneru sér að næstu spá. Það kom engin endurskoðun, engin afsökun. Bara ný bylgja óvissu, ný skilaboð: „trúðu, og ekki segja neitt.“

Loftslagsvandinn – tæki til stjórnunar

Þessi hræðsluáróður er sá sem mest fer fyrir í dag, en samt er umræðan ótrúlega þröng. Hún horfir aðeins örfá ár aftur í tímann og metur breytingar út frá áratugum, jafnvel bara nokkrum árum. En ef við lítum lengra – hvað þá??

Á 15. öld var hlýnun á norðurhveli meiri en víða í dag, samkvæmt rannsóknum á jökulkjörnum og trjáhringjum (sjá t.d. Ljungqvist, 2010). Á 10.–13. öld ríkti svokölluð „miðaldahlýnun“ (Medieval Warm Period), þar sem vínrækt þreifst á Suður-Englandi, korn var ræktað á Grænlandi og gróðurbeltið náði norðar en í dag (Lamb, 1965; Grove & Switsur, 1994). Á 17. öld tók við „litla ísöldin“ (Little Ice Age), sem einkenndist af köldum vetrum, skemmdum uppskerum og tíðum harðindum víða um Evrópu, með tilheyrandi mannfalli (Fagan, 2000).

Í stað þess að skoða þetta í víðu sögulegu samhengi, er almenningi sagt að hver veðuratburður staðfesti heimsenda. Hvert flóð, hver hitabylgja og hver stormur er tengdur „loftslagsbreytingum af mannavöldum“, og notaður til að undirstrika nauðsyn tafarlausra aðgerða. Það er eins og hlýnun loftslagsins sé orðin orsök alls veðurs, allrar váar og allra náttúruhamfara, og þar með réttlæting fyrir endalausum stjórnunaraðgerðum. Sagan segir annað. Loftslag breytist, og það hefur alltaf gert það. Spurningin er hvort lausnir samtímans séu skynsamar, eða einfaldlega nýtt tækifæri til að stýra hegðun fólks í nafni óttans. Því aldrei hefur jafnmikil samþjöppun valds og dreifing ótta gengið í takt og í loftslagsmálum nútímans. Hræðslan hefur orðið til þess að fólk samþykkir reglur sem það hefði aldrei fallist á við röklega umræðu. Lausnirnar hafa ítrekað verið notaðar til að réttlæta mörg öflugustu stjórnunartæki samtímans:

• Kolefnisskattar
• Ferðatakmarkanir
• Matvælaskömmtun
• Orkueftirlit
• Kolefnisapp sem fylgist með hegðun

Engin af þessum aðgerðum hefur stöðvað hlýnun. En spyrja má: er hlýnun sjálfkrafa slæm? Sögulega hefur mannlíf þrifist á hlýindaskeiðum, með meiri uppskeru, minni vetrahörku og færri hungursneyðum. Hlýnun getur haft neikvæð áhrif á ákveðin svæði, en hún ber einnig með sér tækifæri sem lítið er rætt um opinberlega.

Aukið magn CO2 í andrúmslofti hefur sýnt fram á jákvæð áhrif í formi örvunar ljóstillífunar, aukins gróðurvaxtar og meiri uppskeru, sérstaklega á þurrum og jaðarsvæðum. Þetta er kallað „CO2 fertilization effect“. Jafnframt sýna rannsóknir að mannkynið hefur dafnað betur á hlýjum tímabilum en köldum. Þetta þýðir ekki að áhættan sé engin, en hún er flóknari og fjölbreyttari en einhliða myndin sem er dregin upp.

Í stað þess að meta bæði hættur og möguleika, er hlýnun sett fram sem algild vá sem réttlætir miðstýringar og inngrip. Þær hafa ekki einungis breytt umræðunni, heldur hvernig stjórnvaldið hefur umsjá með þér.

Og þó – aldrei gengur spáin eftir

Spáin segir alltaf: "Við höfum fimm til tíu ár." Svo líða fimm ár, tíu ár. Ekkert stórt gerist. Engar borgir hverfa í sjóinn, engar þjóðir þurrkast út. En í stað þess að líta um öxl og meta hvað fór úrskeiðis, kemur ný spá. Með nýju tímamarki. Nýju skattkerfi. Nýjum boðum og bönnum.

Með aðstoð fjölmiðla og „vísindasamstöðu“ er hræðslan endurnýjuð, og almenningur látinn bera ábyrgð. Þeir sem spyrja eru kallaðir afneitendur, óábyrgir eða jafnvel hættulegir. Fólk er hvatt til að skammast sín fyrir að spyrja og kennt að þögn sé dyggð.

Aldrei afsökun. Aldrei viðurkenning á mistökum. Aldrei hlé á hræðslunni, því hún þjónar tilgangi: að viðhalda stjórn og undirgefni.

Heimildaskrá:

• Ljungqvist, F. C. (2010). A new reconstruction of temperature variability in the extra-tropical Northern Hemisphere during the last two millennia. Geografiska Annaler: Series A, Physical Geography, 92(3), 339–351.

• Lamb, H. H. (1965). The early Medieval warm epoch and its sequel. Palaeogeography, Palaeoclimatology, Palaeoecology, 1, 13–37.

• Grove, J. M., & Switsur, R. (1994). Glacial geological evidence for the medieval warm period. Climatic Change, 26(2–3), 143–169.

• Fagan, B. (2000). The Little Ice Age: How Climate Made History 1300–1850. Basic Books.

 

Eru fólksflutningar til Evrópu vopn í höndum Írans?

Meðvitað valdaspil eða óformleg þjóðarherferð í nafni trúar?

Fjöldi stríða í Miðausturlöndum tengist beint fjármögnun og stefnu klerkastjórnar Írans. En ef við skoðum áhrifin í víðara samhengi, með lýðfræði, trúar-hugmyndafræði og veikleika Vesturlanda í huga, blasir við spurning sem fáir þora að spyrja:

Eru flóttamannastraumar og fjölgun múslima í Evrópu raunverulega afleiðing styrjalda – eða hluti af lengri, hugmyndafræðilegri stefnu?

Fjármögnun átaka og óstöðugleika – með skýrum tilgangi

Það er staðfest að klerkastjórnin í Íran fjármagnar herská öfgasamtök í:

• Gaza (Hamas, Islamic Jihad)
• Líbanon (Hezbollah)
• Jemen (Houthis)
• Írak og Sýrlandi (Shía-vígsveitir)

Markmiðið? Að veikja andstæðinga Írans (Ísrael, Sádi-Arabíu, Bandaríkin) og stækka áhrifasvæði sitt í gegnum svokölluð „proxy wars“ – afleidd stríð sem skapa óstöðugleika og flóttamenn.

Með óstöðugleika fylgja straumar fólks í leit að (öryggi). Og hvert leita þeir? Til Evrópu. Þar taka lönd á móti þeim í nafni mannúðar, án þess að spyrja: hver skapaði þessa ógn?

Lýðfræðileg þróun og hugsanleg "strategía"

Evrópa stendur frammi fyrir lýðfræðilegri kreppu:

• Lág fæðingartíðni
• Hröð öldrun samfélaga
• Þörf fyrir vinnuafli

Þetta hefur verið notað sem réttlæting fyrir opnum landamærum. En afleiðingarnar eru skýrar:

• Múslimar eru orðnir 20–30% í mörgum stórborgum Evrópu
• Sjálfstæð samfélög mótast sem hafna aðlögun
• Krafa um sharía-lög og trúarleg sérréttindi eykst

Er þetta tilviljun – eða afleiðing kerfisbundinnar veikleika Vesturlanda sem þeir nýta sér?

Hugmyndafræðilegt markmið: útbreiðsla íslam sem heimstrúar

Bæði klerkastjórnin í Íran (shía) og samtök eins og Muslim Brotherhood (sunni) deila sameiginlegu markmiði: Að íslam verði ríkjandi trú og stjórnarform í heiminum.

Þetta er ekki samsæriskenning, þetta er skrifað svart á hvítu í riti þeirra og oft sagt opinberlega.

Þótt trúarlegur ágreiningur sé milli shía og sunni, þá hafa klerkarnir í Teheran aldrei hikað við að styðja sunni-hópa eins og Hamas ef það þjónar stærra markmiði: veikingu Vesturlanda, niðurbroti Ísraels og útbreiðslu íslam.

Fólksflutningar sem vopn – "Hijrah" í nútímaskilningi

Íslömsk hugmyndafræði kennir "hijrah" – trúarlega réttlætingu þess að flytja til nýrra landa í því skyni að:

• Breiða út trúna
• Byggja upp samfélög múslima innan annarra ríkja

Í nútíma samhengi sjá margir "fjöldainnflutning múslima til Evrópu" sem nýja hijrah – ekki með vopnum, heldur með lýðfræði og menningarlegum þrýstingi.

Er þetta skipulögð árásarstefna?

Það er engin opinber viðurkennd áætlun frá Íran um að nýta fólksflutninga til að íslam-væða Evrópu. En þegar punktarnir eru tengdir saman blasir við:

• Þeir fjármagna stríð sem skapa flóttamenn
• Þeir styðja öfgaislam í Evrópu með moskufjármögnun, imamum og trúarskólum
• Þeir hafna vestrænni samræðu en krefjast virðingar og réttinda í vestrænu samfélagi
• Þeir líta á Evrópu sem siðferðilega fallna og þurfi trúarlega endurlausn

Niðurstaða

Er klerkastjórnin í Íran að fjölga múslimum í Evrópu sem hluta af stefnu? Formlega ekki. En óformlega? Líklega. Þetta virðist vera afleiðing sem þeir bjóða velkomna, jafnvel hvetja áfram.

Þeir vita að Vesturlönd glíma við siðferðislegt tómarúm, hræðslu við ásakanir um fordóma og skort á vilja til að verja eigið menningarlegt sjálfstæði.

Og meðan við slökkvum elda sem þeir kveikja, töpum við lýðræðinu hægt og hljótt. Ekki í stríði, heldur í tölfræði, reglugerðum og trúarlegri undanlátsemi.

Það er kominn tími til að spyrja: Hverjir stjórna þróuninni – og hvert erum við að stefna?

1984 var viðvörun – ekki leiðarvísir

Fleiri og fleiri vísa í bókina 1984 eftir Orwell og sjá í henni skýra samlíkingu við samtímann, en fæstir átta sig á því að hann var ekki að spá fyrir um framtíðina. Hann varar við þeirri þróun sem á sér stað nú þegar: Þar sem orð fá nýja merkingu, sannleikur er ákveðinn ofan frá, og frelsið hverfur, ekki með byltingu, heldur í hljóði.

Og við sjáum þetta í dag, ekki í einræðisríkjum, heldur á Vesturlöndum, þar sem fólkið horfir aðgerðalaust á, stundum í meðvirkni, stundum í vanþekkingu, en sjaldan með upplýstu samþykki.

Lýðræðishalli og yfirþjóðleg valdataka

Í dag hefur ESB þróast úr efnahagssamstarfi í pólitískt kerfi sem grefur markvisst undan þjóðríkjum og lýðræði. Íslendingar verða fyrir áhrifum af þessu í gegnum orkupakka, reglur ACER og Bókun 35, þar sem evrópsk lög fá forgang fram yfir íslensk, jafnvel stjórnarskrá Íslands.

Stjórnvöld fá áminningar og þrýsting frá stofnunum eins og ESA þegar þau fara ekki eftir hinum nýju viðmiðum. Við sáum þetta í Landsréttarmálinu. Samhliða er gagnrýni á þróunina brennimerkt sem afturhald eða öfgar.

Þegar þjóðernissinnar sækja í sig veðrið, eins og í Rúmeníu eða með AfD í Þýskalandi, grípa yfirvöld til þess að stimpla þá sem ógn við lýðræði, þrátt fyrir lýðræðislegan stuðning. Þetta er ekki lengur samstarf, heldur hugmyndafræðileg mótun valds sem byggist á samræmingu, stöðugleika og baráttu gegn „hatursorðræðu“ – en í reynd felur í sér þöggun á skoðunum sem ganga gegn ráðandi hugmyndafræði.

WHO, heimsfaraldur og samningsbundið valdaleysi

Í dag stendur lítil þjóð eins og Ísland frammi fyrir nýrri heilbrigðisstefnu á grundvelli samninga sem WHO undirbýr, þar á meðal svokallað "Pandemic Agreement" sem áætlað er að undirrita í ár. Ef hann verður samþykktur, fær WHO beina heimild til að skilgreina hvað telst heimsfaraldur, mæla fyrir um inngrip, og jafnvel hafa áhrif á innlendar takmarkanir á ferðafrelsi og skyldur ríkja til að innleiða t.d. stafræna vottun.

Í stað lýðræðislegs samtals um heilbrigðisstefnu, verður til yfirstjórn frá stofnun sem enginn kýs, og sem er fjármögnuð að stórum hluta af einkaaðilum eins og Bill & Melinda Gates Foundation og stærstu lyfjafyrirtækjum heims.

Sá sem þorir að trufla leikinn

Það er kaldhæðni samtímans að sá sem þorir að stíga fram og mótmæla þessari þróun, er sá sem fjölmiðlar, valdakerfið og Íslendingar fordæma harðast: Donald J. Trump.

Hann dró Bandaríkin úr WHO. Hann hafnar þátttöku í alþjóðlegum samningum sem ganga gegn hagsmunum Bandaríkjanna. Hann gagnrýnir opinberlega World Economic Forum og vekur athygli á því hvernig Davos- og ESB Elítur móta heiminn að eigin höfði, án samþykkis fólksins.

Hann talar fyrir vernd landamæra, endurheimt verksmiðja, þjóðlegri menningu, kristnum gildum, fjölskyldu og frelsi einstaklingsins. Hann hafnar hugmyndinni um að þjóðir eigi að lúta „global governance“.

Fyrir þetta er hann kallaður fasisti. Einræðisherra. Lýðræðisógn.

Á sama tíma og hann er sakaður um að taka lýðræðið af fólki, fylgir sjaldnast rökstuðningur – aðeins frasar og viðtekin ímynd. Þegar spurt er hvernig hann geri það, kemur lítið annað fram en tilfinningalegar ásakanir og tilbúnar fyrirsagnir. Um leið starfar kerfið sjálft markvisst að því að færa völdin frá almenningi til yfirþjóðlegra stofnana sem enginn kýs.

Þetta birtist skýrt í Evrópu: í lýðheilsustefnu heimsfaraldursins, samræmdum fjölmiðlaflutningi og regluverki sem teygir sig inn í íslenska lagasetningu. Samt sem áður sjá Íslendingar, líkt og margir Evrópubúar, aðeins fyrirsagnirnar: „Trump er hættulegur.“ Þeir samþykkja ímyndina – og á meðan styrkir kerfið vald sitt með ESB-samræmingum, WHO-samningum, orkupökkum og hugmyndafræðilegri miðstýringu.

En hverjir taka raunverulega lýðræðið af fólki?

Við verðum að spyrja: hverjir færa raunveruleg lýðræðisleg völd frá almenningi? Þeir sem kalla sig verndara frelsis, en styrkja stofnanakerfi án lýðræðislegs umboðs? Þeir sem segjast berjast gegn öfgum, en stimpla alla gagnrýni sem hatursáróður?

Við þurfum að hætta að horfa á einstaklinga og beina athyglinni að kerfinu sjálfu. Það eru ekki endilega háværir leiðtogar sem ógna frelsinu, heldur þöglir samningar, samræmdur fjölmiðlaflutningur og kerfisbundin mótun á hugsun, máli og menningu.

Frelsið glatast ekki vegna eins manns. Það glatast þegar fólk hættir að spyrja hver stjórnar – og samþykkir að aðrir hugsi fyrir sig.

Lokaorð: Verðum við ekki að vakna?

Á Íslandi sjáum við þessa þróun birtast í smáum skrefum:

• ESB-innleiðingar sem afsakaðar eru sem „tæknileg aðlögun“, en fela í sér raunverulegt framsal valds
• Miðstýring hugmynda sem snúa að loftslagsmálum og menntastefnu sem eru mótaðar utan lýðræðislegs ramma
• Vaxandi ritskoðun og sjálfsritskoðun í nafni fjölbreytileika og umburðarlyndis
• Hræðsluáróður sem dregur úr mótmælum og úthýsir óhefðbundnum skoðunum
• Tjáningarfrelsi sem sett er í skilyrðisbundinn ramma og háð samræmdri túlkun

Við verðum vitni að samfélagi þar sem fólk dregur sig í hlé, talar í hálfum orðum og lærir að þegja, ekki vegna laga, heldur vegna félagslegs- og hugmyndafræðilegs þrýstings.

Þannig hverfur frelsið – ekki með hvelli, heldur í þögninni.

Orwell skrifaði ekki 1984 sem handbók fyrir framtíðina.
Hann skrifaði hana sem viðvörun.

Ef við opnum ekki augun núna – vöknum við síðar í heimi þar sem við segjum með tómu brosi:

„Við höfum alltaf verið án frelsis.“

Þegar biskup boðar annan guð – Áminning til Þjóðkirkjunnar

Biskup Íslands hefur kynnt nýja handbók þar sem Guð er kvengerður, talað er um „öll kyn“ og óður til Allah birtur á arabísku í sálmabók kirkjunnar. Þetta eru ekki saklausar breytingar, heldur róttæk afneitun á kristinni arfleifð, ritningunni og þeirri trú sem hefur mótað íslenskt samfélag í meira en þúsund ár.

Guð er hvorki karl né kona í mannlegum skilningi, en Guð hefur opinberað sig á tiltekinn hátt í ritningunni. Jesús kom í líkama karls. Guð er kallaður faðir, ekki móðir. Slík orð eru ekki tilviljun heldur kenningarleg sannfæring sem hefur staðist tímans tönn og veitt trúföstum von, skýrleika og sjálfsmynd í gegnum aldirnar. Að breyta því til að falla að tískustraumi kynjapólitískrar hugmyndafræði er ekki framþróun, heldur sjálfhverf uppreisn gegn heilagri arfleifð sem hefur staðið af sér heimsveldi, styrjaldir og byltingar. Það er hrokafull vanvirðing að setja sig á það háan hest og endurskilgreina kristna trú út frá eigin tímabundnum réttlætiskenndum, sérstaklega þegar hún sjálf er aðeins brotabrot í samhengi þeirrar djúpu og víðfeðmu reynslu sem kristin trú hefur verið undirstaða siðmenningar, samfélaga og siðferðilegrar sjálfsmyndar Vesturlanda. Slíkt er ekki hugrekki. Það er afneitun klædd í orðskrúð mennskrar dýrðar, þegar það sem raunverulega er þörf á, er auðmýkt gagnvart heilögum sannleika og virðing fyrir því sem Guð hefur opinberað.

Þá er rétt að minna á að hlutverk biskups er að boða orð Guðs af trúmennsku, ekki að móta það eftir eigin reynsluheimi eða persónulegum aðstæðum. Að eiga transbarn er mannleg og djúpstæð lífsreynsla sem krefst umhyggju, hlýju og bænagangs, en hún má aldrei verða grundvöllur þess að sníða kenningar kirkjunnar eftir eigin vilja eða breyta guðsmyndinni út frá tilfinningalegum tengslum. Trú byggir á opinberun – ekki á skynjun, ekki á tíðaranda. Samkennd er ekki boðvald yfir sannleikanum, og persónuleg tengsl mega aldrei vega þyngra en heilög ritning. Biskup Íslands verður að sýna trúnni virðingu með því að varðveita hana, ekki að umbreyta henni í eigin mynd. Að rugla saman kærleika og kenningarlegri afneitun er að villast frá köllun embættisins.

Og hvað gerir óður til Allah í sálmabók Þjóðkirkjunnar? Trú múslima hafnar guðdómi Krists, þrenningunni og krossfestingunni og dregur þannig í efa sjálfan kjarna kristinnar trúar. Að setja slíkt í kristna helgibók er ekki virðing heldur sjálfsafneitun. Þetta er ekki sameining, þetta er trúarlegt undanhald, þar sem kirkjan gengur frá eigin játningu til að þóknast fjölmenningarlegum þrýstingi.

Kirkjan lifði af Rómarveldi. Hún lifði af lýðveldi, einveldi og tækniöld. En hún mun ekki lifa af ef hún, með biskup sinn í fararbroddi, afneitar eigin grunni, kennslu Krists og sannindum ritningarinnar í skiptum fyrir hylli samtímans hjá litlum hópi. Slíkt er ekki merki um nútímavæðingu, heldur undanhald og vanvirðingu við helgan boðskap. Biskup Íslands ber ekki eingöngu ábyrgð gagnvart samtímanum, heldur einnig gagnvart Guði og hinum heilögu játningum kirkjunnar. Að sýna trúnni virðingu þýðir ekki að endurskrifa hana heldur að varðveita hana af trúmennsku. Að hlýða, ekki að breyta. Að standa vörð, ekki að víkja undan. Þegar kirkjan gleymir hverrar trúar hún er, þá slokknar ljós hennar og eftir stendur skugginn einn.

Biskup Íslands ætti að staldra við þessi orð postulans:

„Leita ég nú hylli manna eða Guðs? Eða er ég að þóknast mönnum? Ef ég væri enn að reyna að þóknast mönnum, væri ég ekki þjónn Krists.“ (Galatabréfið 1:10)

Varar við boðun villutrúar biskups

Allar fréttir neikvæðar, tilviljun eða áróður?

Hvernig hlutdræg umfjöllun í amerískum fjölmiðlum á Trump flæðir óritskoðuð til Íslands

Opnaðu hvaða íslenska fréttamiðil sem er og lestu frétt um Donald Trump. Orðin eru þau sömu: „ósannindi“, „vald“, „lagalegt stjórnleysi“, „ógn“, „hatur“. Þetta eru ekki bara staðreyndir – þetta er tónn. Og hann er alltaf sá sami.
En ef Trump er svona ótrúlega slæmur og vondur – af hverju kaus meiri en helmingur kjósenda hann aftur?

Svarið við þeirri spurningu finnum við ekki í fréttunum. Því markmið þeirra virðist ekki vera að úskýra – heldur að mála mynd.

 

Mælanleg skekkja – og hún endurtekur sig

Greining Harvard Kennedy School á fyrstu 100 dögum forsetatíðar Trump árið 2017 sýndi að 93% umfjöllunar á CNN og NBC var neikvæð. CBS, New York Times og Washington Post voru á svipuðum slóðum.
Árið 2025, þegar hann sneri aftur í framboð, greindi Media Research Center að 92% fréttanna um hann væru neikvæðar – þrátt fyrir að hann mældist með allt að 53% fylgi.

Þetta er ekki hlutlaus blaðamennska. Þetta er markviss mótun ímyndar: Trump má ekki vera rödd í umræðunni – hann verður að vera hættan sjálf.

 

Hvers vegna er þetta svona?

• Blaðamenn deila sömu heimsmynd – og eru flestir Demókratar. Yfir 90% bandarískra blaðamanna kusu Hillary Clinton árið 2016 og stór hluti þeirra styður Demókrataflokkinn opinberlega.

• Trump gagnrýnir kerfið sem þeir tilheyra. Hann efast um hlutleysi fjölmiðla, gagnrýnir dómstóla og skorar á valdastofnanir. Fjölmiðlarnir svara ekki með yfirveguðum greiningum, heldur með varnaviðbragði og stöðugðri neikvæðri umfjöllun.

• Neikvæðni selur. Trump vekur viðbrögð, skapar drama og tryggir smelli. Fjölmiðlar vita að fyrirsagnir um hann virka, sérstaklega ef hann er sýndur sem hættulegur. Þess vegna er hann stöðugt í skotlínunni – ekki vegna þess sem hann gerir, heldur vegna þess að hann ógnar pólitískri heimsmynd sem fjölmiðlarnir sjálfir aðhyllast.

• Fjölmiðlar og stórfyrirtæki fara saman. Helstu fjölmiðlar í Ameríku eru í eigu Disney, Warner og Comcast – risar sem byggja afkomu sína á póltískum stöðugleika, viðskiptahagsmunum og alþjóðastefnu. Trump ógnar þessu með þjóðernisstefnu, tollum og gagnrýni á alþjóðakerfið. Þeir svara ekki með hlutlausri umfjöllun, heldur með pólitískri varnarstöðu. Þetta snýst ekki bara um fréttir. Þetta snýst um völd, áhrif og viðskipti.

 

Ísland tekur þetta þátt í leiknum

Ísland hefur ekki eigin utanríkisfréttamiðlun. Flestar erlendar fréttir koma beint frá CNN, BBC, Guardian, og Politico. Þegar íslenskir miðlar birta þeirra efni, taka þeir ekki aðeins þýðingu, heldur heimsmynd fjölmiðla sem að miklu leyti endurspegla sjónarmið Demókrataflokksins.

Engin gagnrýnin greining. Engin spurning um af hverju tugir milljóna Bandaríkjamanna hafna gamla valdakerfinu – sem, þótt það hafi ekki alltaf verið í höndum Demókrata í Hvíta húsinu, hefur engu að síður verið mótað af heimsmynd þeirra í menningu, stofnunum og fjölmiðlum síðustu áratugi, og þá sérstaklega á undanförnum árum.

 

Þetta er ekki samsæri – þetta er kerfi

Þetta er ekki vegna leynifunda. Þetta gerist því flestir sem vinna við fréttir deila sömu hugmyndum, sama tungumáli og sama ótta við breytingar. Þá verður framsetningin einsleit – ekki með illvilja, heldur vegna sama hugarfars.

Og þegar einhver – eins og Trump – ógnar þessu kerfi, fær hann ekki umfjöllun. Hann fær árásir.

Frá virðingu til útskúfunar

Það er kaldhæðnislegt að áður en hann varð pólitísk ógn, var Donald Trump vinsæll meðal margra Demókrata. Hann studdi flokkinn fjárhagslega, var í góðu sambandi við Clinton-fjölskylduna og naut jákvæðrar umfjöllunar í fjölmiðlum. En þegar hann skoraði á kerfið og tilkynnti framboð sitt sem Repúblikani með slagorðinu „Make America Great Again“, breyttist allt. Sama fólk og áður hrósaði honum, stillti honum nú upp sem ógn við siðferði, samfélagslega sátt og sjálfa stjórnarskrána, og fjölmiðlar fylgdu eftir með einhliða andstöðu. Viðhorfið breyttist ekki vegna þess að Trump breyttist, heldur vegna þess að hann skoraði á kerfið sem áður fagnaði honum.

 

Lokaspurningin er einföld:

Ef allar fréttir segja þér nákvæmlega það sama af Trump – með sömu orðum, sömu neikvæðni og sömu túlkun – ertu þá að fá réttar upplýsingar? Eða bara samþykkta áróðurssögu?

Réttlæti með grímu og stein í hendi

Þegar það eru ekki aðgerðir, heldur afstaða þín sem ræður hvort þú kallast öfgamaður.

Það er alltaf talað um „öfga hægri“. Fjölmiðlar, stjórnmálamenn og alþjóðleg samtök endurtaka þann boðskap á hverjum degi:

• „Hægripopúlismi ógnar lýðræðinu“,
• „þjóðernishyggja er á uppleið“,
• „hatursfull orðræða breiðist út“.

En á sama tíma, þegar mótmæli breytast í óeirðir, eignaspjöll og líkamlegt ofbeldi, þá hljómar annar tónn. Svo fremi sem mótmælendurnir koma úr réttum hugmyndalegum áttum.

Los Angeles – júní 2025

Þúsundir mótmælenda, allir grímuklæddir, ráðast á ICE-skrifstofur og lögreglustöðvar.
Rúður eru brotnar, kveikt í bílum, lögreglan grýtt með múrsteinum og skvett yfir hana málningu.

Þetta eru ekki friðsamir mótmælendur - þetta eru markvissar árásir á lög og reglu.

Samt draga ríkjandi fjölmiðlar úr alvörunni:

• Þetta eru „aktívistar“, ekki öfgafólk.
• Þetta eru „mótmæli gegn óréttlæti“, ekki innlend öryggisógn.

Öryggi borgaranna skiptir engu – því ofbeldi og skemmdaverk er réttlætanlegt ef pólitíska línan er sú rétta.

Minnesota – sumarið 2020

Eftir dauða George Floyd brutust út mótmæli í Minneapolis og víðar, sem sum hver breyttust í umfangsmiklar óeirðir.

Milljarðatjón varð, tugir bygginga brunnu, tugir létust á landsvísu.

En samt fékk engin af þessum hreyfingum stimpilinn „öfga vinstri“.

Í stað þess var meginumræðan:
„Reiði þeirra er talin skiljanleg. Skylda okkar er að hlusta, ekki að spyrja – heldur fagna.“

Evrópa – Calais, París, Berlín

Í Frakklandi hafa aktivistar tengdir No Borders hreyfingunni sprengt járnbrautarteina, ráðist á lögreglu og aðstoðað við ólöglega för yfir landamæri.
Í Þýskalandi hafa grímuklæddir hópar ráðist á heimili embættismanna sem studdu brottvísanir.

Samt helst opinber orðræða sú sama:
„Mótmælendur“, „samstaða með flóttafólki“, „mannréttindasinnar“.

Og hvað þegar skotmarkið er rétta fólkið?

Þegar Tesla-umboð og bílar eru skemmd – í nafni „andstöðu við vald“ – þá er ekki spurt neinna spurninga.
Elon Musk, sem áður var hylltur af vinstrinu fyrir að bjarga plánetunni, varð að pólitískum óvini eftir að hann lýsti yfir stuðningi við Trump og tjáningarfrelsi.

Þegar rétt afstaða hverfur, hverfur líka vernd orðræðunnar, og eignir hans verða lögmæt skotmörk.

Hvar er öfgastimpillinn?

Hvers vegna fær einstaklingur sem krefst laga og reglu, þjóðaröryggis og sjálfsákvörðunar strax stimpilinn „öfga hægri“,
á meðan hópar sem ráðast á lögreglu, krefjast endaloka þjóðríkisins, fremja skemmdaverk og vilja afnema ríkisfang – eru ekki kallaðir öfgavinstri?

Svarið er einfalt:
Þetta snýst ekki um aðgerðir.
Þetta snýst um afstöðu.

Ef þú raular með hávaðasamasta kórnum – þá sleppurðu við stimplun.
Þú mátt ráðast á eignir, stofnanir, brjóta lög – og samt ert þú „réttláttur“.

En ef þú mótmælir þessari þróun, jafnvel með penna, rökum og í friði, þá kemur stimpillinn hratt:
Öfgamaður. Hættulegur. Popúlisti.

Tvískinnungur sem grefur undan trausti

Þessi tvöfeldni, sú hugmynd að sumir megi allt vegna rétts „væntanlegs siðferðis“ – eyðir trausti.
Hún er hættuleg, ekki vegna fólksins sem mótmælir – heldur vegna kerfisins sem afnemur gagnrýna hugsun og límir stimpla eftir hentugleika.

Sannir öfgamenn eru ekki bara á hægri eða vinstri vængnum.
Þeir finnast þar sem fólk trúir því að það sé æðra lögunum, vegna eigin sannfæringar.

Í nafni reiðinnar má allt. Öryggi, eignir, lög og reglu má víkja - svo lengi sem „siðferðið“ og „afstaðan“ er rétt.
En þetta snýst ekki um reiði.
Þetta snýst um vald.
Um að skapa kaós, hrista í stoðum samfélagsins – og kalla það réttlæti.